Khi trang cuối cùng của cuốn sách Canh Tý đóng lại thì cốt truyện cũng định khuôn với một vài từ khoá rất quan trọng như KHÓ KHĂN, THUA LỖ, LINH HOẠT và TỒN TẠI. Doanh nghiệp Việt đã trải qua cuộc khủng hoảng kép của nền Kinh tế lẫn đại dịch COVID-19 ngay từ khi Tết nguyên đán đón Xuân Canh Tý vừa kết thúc. Những kế hoạch trước kia được xây dựng cho 1 năm, 3 năm hay 5 năm tất cả đều phá sản, thay vào đó là kế hoạch theo tháng, theo quý bởi dịch bệnh hay sự khó khăn bất ngờ có thể tới bất cứ lúc nào. Theo một cuộc khảo sát chỉ ra rằng có tới 20% doanh nghiệp đã phải tạm dừng hoạt động, 76% doanh nghiệp không cân đối được thu chi, 2% doanh nghiệp tuyên bố phá sản và chỉ 2% doanh nghiệp chưa bị ảnh hưởng bởi đại dịch (bởi có ưu thế ngành nghề). Tất cả những con số trên đã chỉ ra sự khắc nghiệt của năm qua với các Doanh nghiệp Việt.
Năm 2020 cũng đã nổi lên những nguyên lý mà ít cuốn sách nào trước đó nhắc tới như việc: Người không tới được hàng để xem thì nay hàng phải tự tìm tới người trước khi ra quyết định mua hàng (Công cụ trải nghiệm khách hàng); Rồi người ta phải đầu tư cả vào những thứ mình KHÔNG BIẾT (buộc phải phanh gấp thay đổi chiến lược và phải chuyển đổi số, làm online dù trước đó chưa từng làm); Cạnh tranh bằng năng lực, tốc độ ra quyết định (Nhanh nhưng vẫn cần phải chuẩn) của Doanh nhân chứ không chỉ bằng sản phẩm hay nhân sự, hệ thống quy trình… Và để tồn tại thì các Doanh nghiệp đang phải tìm lại giá trị cốt lõi chính mình và “xoay chuyển” một cách linh hoạt nhất. Chúng ta đã thấy trong năm 2020 Vingroup đã phải ngừng lại VinPearl Air, bán bớt cổ phần của Vinmec, Vinschool hay chuyển giao cả trung tâm đào tạo bóng đá số 1 Việt nam PVF. Đó là sự tái cơ cấu rất mạnh mẽ và bắt buộc để duy trì nguồn vốn cho những dự án trọng điểm. Chúng ta cũng thấy PNJ – Công ty vàng bạc đá quý Phú Nhuận cắt giảm tới 85% số lượng cửa hàng, chỉ giữ lại những cửa hàng cốt lõi để đảm bảo sự tồn tại. Hay một trong những chuỗi cafe lớn nhất cả nước Coffee House cũng phải đóng 120/150 cửa hàng, đồng thời đi ngược với chính triết lý kinh doanh của mình khi buộc phải hợp tác với Momo hay Tiki để bán hàng online và ship hàng cho khách, từ đó cũng khiến nhà sáng lập Coffee House phải ra đi khỏi chính Doanh nghiệp mình lập ra. Những doanh nghiệp nhỏ hơn nữa phải bán mình hay tạm dừng hoạt động, tuyên bố phá sản thì không kể xiết…
Trong bối cảnh nền kinh tế suy sụp, Doanh nghiệp làm ăn khó khăn thua lỗ như vậy nhưng thị trường chứng khoán thì lại tăng trưởng mạnh mẽ, vượt cả đỉnh lịch sử được xác lập vào ngày 12/3/2007. Nghe thì thật phi lý nhưng đúng là trong ngắn hạn thì chẳng thể nào giải thích được ngoại trừ Quy luật CUNG – CẦU. Trong bối cảnh thị trường tài chính biến động vô lường, lãi suất tiết kiệm kéo về mức thấp kỷ lục, doanh nghiệp thì không đảm bảo điều kiện để cho vay thì dòng tiền từ người dân hay Ngân hàng có lý do để tìm tới thị trường chứng khoán (vay margin quá đơn giản), chưa kể TTCK trong bối cảnh 2020 với các đại gia, bàn tay vô hình thì vẫn dễ dàng đẩy giá hơn rất nhiều, cũng như có tính thanh khoản cao. Sau đó là cả thị trường tiền điện tử cũng mang tới lợi nhuận quá lớn cho các nhà đầu tư mạo hiểm. Theo thống kê thì trong những tháng cuối năm 2020 các nhà đầu tư mới mở tài khoản và đổ tiền vào thị trường chứng khoán VN cũng cao nhất lịch sử kể từ khi thành lập TTCKVN tới nay. Và đó là dấu hiệu của đỉnh, của bong bóng chứng khoán đã hình thành (trong một buổi hội thảo đầu tư vào tháng 12/2020 tôi đã phân tích với các NĐT cá nhân như vậy). Dòng tiền sẽ phân hoá mạnh giữa các ngành (tăng mạnh và chưa tăng mạnh, ngành có tin tức hỗ trợ hay không còn tin hỗ trợ) và sau đó sẽ mất dần khiến thị trường có thể sụt giảm vài chục phần trăm từ đỉnh 2020 để trở về giá trị thật của nền kinh tế theo đúng định nghĩa “TTCK là hàn thử biểu của nền kinh tế”. Sang quý 2/2021 có thể dòng tiền sẽ tìm đến bất động sản phân khúc đất nền tại một số tỉnh thành có sự đồng bộ về quy hoạch, nhiều dự án trọng điểm hay quỹ uỷ thác để đầu tư sinh lời.
Trong khi đó, các cá nhân trong năm 2020 vừa qua đa phần cũng phải bước qua những trang sách tối màu với thật nhiều khó khăn, may mắn hơn thì có thể là dậm chân tại chỗ (Đứng yên khi đa số đang đi xuống có nghĩa cũng là một sự tăng trưởng), xấu hơn có thể cũng đã vỡ nợ hay phải gánh những khoản nợ lớn. Và rồi đâu đó có những người không thể liên lạc được hay liên lạc một cách đứt quãng trong một khoảng lặng nào đó trong năm mà không rõ lý do. Đó là thời gian để họ tìm về chính mình trước khi trở lại với mục tiêu cuộc đời cùng một nhân sinh quan khác trước. Tôi nhớ tới một bộ phim có một câu nói rất hay: “Chúng ta cần một tai họa nỗi đau để cứu lấy chính chúng ta”. Có lẽ khủng hoảng kép của nền kinh tế và đại dịch Covid-19 là một tai hoạ nỗi đau như vậy để chúng ta tìm về chính mình, cứu lấy con người mình…
Vậy những cá nhân, những người chủ Doanh nghiệp trong năm qua họ đang sai chăng? Có lẽ không phải. Kinh doanh hay cuộc sống đều như vậy. Từng thời điểm hay hoàn cảnh xảy đến chúng ta phải thay đổi và buộc ta bắt đầu lại từ đầu hoặc quay về điểm xuất phát khác thấp hơn nhưng còn cơ hội để làm lại. Trong ngày đầu năm mới tôi có nghêu ngao phác lên 2 khổ thơ “con cóc” khi nhận được lời động viên của một người anh. Khổ thơ này cũng dành tặng cho những ai cần một nguồn động lực để viết lên cuốn sách Tân Sửu nhiều hy vọng hơn:
“Năm mới tới, biết bao điều sẽ tới
Em biết lựa, điều đẹp đẽ mang theo
Những ưu phiền, mệt mỏi, buồn lo ấy
Đã để lại, trang sách cũ năm rồi
Năm mới tới, và mùa xuân đã tới
Chiếc cây khô, sẽ phủ biếc xanh màu
Sang mùa hạ, vươn thành cây vững chắc
Nở hoa đỏ, phủ khắp một đường đi”
Mùa xuân mới đã bắt đầu rồi, hơn 11 tháng làm việc tiếp theo là một chặng đường chúng ta cần đốt lên ngọn lửa ý chí, khát vọng và trí tuệ để duy trì những gì đang có, xây dựng lại những thứ từng có, để hướng tới những điều chưa từng có. Chúc những người quanh tôi, bạn bè tôi, gia đình tôi một năm mới bình an, hạnh phúc và đủ đầy trong cả nhân sinh cũng như tiền bạc.
CEO Nguyễn Trung Kiên
